GRIP 1 in Sint Nicolaasga

Een boerderij met rieten dak, omgeven door bos, aan het einde van een gortdroge zomer. Iedereen houdt zijn adem in als er begin september brand uitbreekt in een woonboerderij in de bossen bij Sint Nicolaasga. Hoewel de boerderij volledig in vlammen opgaat, blijft het bos gespaard. Ploegleider van Sint Nicolaasga Arnold van der Werf en Officier van Dienst Piet van der Vlist denken terug aan een inzet op volle snelheid, met de juiste keuzes én een beetje geluk.

Het is de eerste zaterdag van september. Het jaarlijkse dorpsfeest van Sint Nicolaasga is in volle gang. Vlak voordat de leden van de Sint Nykster brandweerploeg zich in het feestgedruis willen onderdompelen, gaat de pieper: een dakbrand in een woonboerderij. De meldkamer heeft al middelbrand gemeld, zodat naast ploeg Sint Nicolaasga ook die van Langweer én Officier van Dienst (OvD) Piet van der Vlist direct worden opgepiept. ‘Toen we het adres zagen, wisten we dat de waterwinning lastig zou worden. Er is daar nauwelijks water in de buurt. Daarom zijn we meteen uitgerukt met de TS en onze PM met daaraan een motorspuitaanhanger [MSA]’, zegt de Sint Nykster ploegleider Arnold van der Werf. ‘De PM en MSA bleven bij een nabijgelegen zorginstelling. De ondergrondse brandkraan daar kon ons in ieder geval van een beetje water voorzien.

280 meter verderop

Als Arnold en zijn ploeg bij de woonboerderij aankomen, staat de nok van het dak al in lichterlaaie. De TS zetten ze tegen de bosrand aan. Even later parkeert ploeg Langweer zijn TS ernaast. ‘Samen met twee jongens ben ik op verkenning gegaan. Gelukkig was snel duidelijk dat er niemand meer binnen was. Wel zagen we veel vuur in het midden van het pand. Het ging dus niet om een dakbrand, maar om een uitslaande brand.’ OvD Piet arriveert niet lang daarna. ‘Toen ik vanuit mijn auto de enorme rookwolken boven Sint Nicolaasga zag hangen, heb ik al rijdend opgeschaald naar grote brand en een waterwagen uit Heerenveen laten aanrukken.’ Arnold vraagt ondertussen om het grootwatertransport uit Joure. Uit Sneek komt bovendien een hoogwerker.

Terwijl de Sint Nykster ploeg begint met het uitrollen van slangen vanaf de brandkraan – 280 meter verderop – bepalen Arnold en Piet samen de strategie. Daarover hoeven ze niet lang te discussiëren: ‘Het was iedereen duidelijk dat we de boerderij kwijt waren. Maar de gebouwtjes eromheen, een kantoortje, een schuur met auto’s en een kapschuur, wilden we wel proberen te behouden’, zegt Arnold. ‘Veel meer konden we trouwens ook niet doen, want we hadden maar weinig water. Het beetje dat we hadden, gebruikten we om de gebouwtjes en onze TS nat te houden.

Brandend riet

Hoewel de boerderij een verloren zaak is, moet die wél worden geblust. ‘Gecontroleerd laten uitbranden was absoluut geen optie’, zegt Piet. ‘De wind stond richting het bos, de hittestraling was enorm. Af en toe vlogen er brandende stukken riet zó vanaf het dak de lucht in, richting het bos. Het risico op een natuurbrand in het gortdroge bos was echt heel groot.’ Dat wordt nog eens onderstreept als op zo’n vijftig meter vanaf de boerderij een stuk gras ontbrandt. Dat kan snel worden geblust, maar leidt wel tot de opschaling naar zeer grote brand en GRIP 1. ‘Het was onmogelijk om overzicht te houden over zowel de boerderij als het bos. We hadden meer eenheden nodig, zodat die het bos onder hun hoede konden nemen.’ HOvD Marko Fennema, die ter plaatse komt omdat GRIP 1 is afgegeven, alarmeert zelfs een peloton met nog eens vier TS’en.

Rondom de brandende boerderij wordt het snel drukker en drukker: maar liefst 155 hulpverleners zijn inmiddels betrokken bij het incident. Er wordt gestart met de ontruiming van de camping, er is overleg over het mogelijk ontruimen van de zorginstelling. Dan arriveert het groot watertransport. ‘Wat waren we daar blij mee’, zegt Arnold. ‘Eindelijk konden we blussen.’ De straatwaterkanonnen van de TS’en van Sint Nicolaasga, Langweer en de hoogwerker binden op volle kracht de strijd aan met de vlammen. Het duurt niet lang voordat het sein brand meester wordt gegeven. Een kraan komt ter plaatse om de resten van de boerderij uit elkaar te halen. En zo wordt ook het laatste vuur gedoofd.

Een klein beetje geluk

De gebouwtjes rondom de boerderij blijven behouden, de zo gevreesde natuurbrand blijft uit. Veel van de aanwezige eenheden worden uiteindelijk niet ingezet. ‘Maar er had maar “dít” hoeven gebeuren, en we hadden ze keihard nodig gehad’, zegt Piet. ‘Alle ingrediënten voor een fikse natuurbrand waren aanwezig.’ Dat het niet zover komt, heeft volgens de OvD te maken met de snelle opschaling, de goede onderlinge samenwerking en de strategische opstelling van de blusvoertuigen. ‘En een klein beetje geluk, dat geef ik toe. Maar echt waar, toen er eindelijk geblust kon worden, was het alsof de hele puzzel in één keer paste. Alles ging zoals het moest.’ Arnold is het met hem eens. ‘Dat de boerderij helemaal verloren is gegaan, is voor de eigenaren natuurlijk verschrikkelijk. Maar als je nagaat waarmee we te maken kregen, hoeveel vuur er was en hoe de omstandigheden waren… Dan hebben we weliswaar de boerderij verloren, maar de andere gebouwen én het bos gewonnen.’

Luciënne Boelsma, wethouder De Fryske Marren: ‘Ik ben blij dat er direct zo groot is opgeschaald’

‘Oh jongens, dacht ik toen ik werd gebeld over de brand en de locatie. Brand bij een bos, in deze droogte… als dat maar goed afloopt! Ter plaatse zag ik meteen dat er groots was opgeschaald en dat er keihard werd gewerkt om een natuurbrand te voorkomen. Tegelijkertijd heerste er rust en structuur. Iedereen wist wat hem of haar te doen stond. Als wethouder houd ik me niet bezig met de incidentbestrijding, maar met de betrokken inwoners, ondernemers of instellingen. Ik ga in gesprek om te horen hoe het gaat en of de gemeente iets kan betekenen. Hoewel men bij de zorginstelling en de camping erg was geschrokken, was iedereen erg positief over de inzet van de hulpdiensten. Ze zijn tijdig geïnformeerd en goed bijgestaan. Burgemeester Fred Veenstra heeft de eigenaren van de boerderij pas naderhand gesproken. Zij zijn die dag zo snel, zoveel kwijtgeraakt… Verschrikkelijk. Toch weet ik ook dat de gevolgen nog véél groter hadden kunnen zijn. Ik ben blij dat de brandweer niet bang was om groot op te schalen. Doordat er zo accuraat is gereageerd, is erger voorkomen.’

 

Tekst: Maartje Visser