Hulpverlening op de Wadden: “Iedereen kent zijn taak!”
Stel je voor: midden op de Waddenzee, op de vaarroute naar Terschelling, vaart een passagiersschip met meer dan 100 opvarenden tegen een vrachtschip aan. Het gevolg: een onbekend aantal gewonden, een vastgelopen schip en een gestremde vaarweg. En dat op Goede Vrijdag, wanneer heel veel toeristen naar Terschelling willen… Met dit scenario oefende Veiligheidsregio Fryslân samen met alle betrokken hulpverleningsdiensten deze week de hulpverlening op de Wadden.
Slachtoffers naar de eilanden
Eén van de vraagstukken bij een ongeval op de Waddenzee is waar je de slachtoffers heen brengt: naar een eiland of naar de wal? “Het mooie is dat dat zichzelf vaak al stuurt,” vertelt Christian Hoogstra, Officier van dienst Geneeskundig (OvdG). “Al voordat wij bij deze oefening in de lead kwamen werden de eerste slachtoffers al naar Terschelling gevaren. Dat was het meest dichtbij en dus ook een logische keuze.” Tegelijkertijd levert dat ook een extra uitdaging op: op een eiland is immers maar een minimale behandelcapaciteit op medisch gebied. Hoogstra: “Om goede eerste hulp te kunnen bieden hebben we op het eiland twee ambulances standby staan, en ook de huisartsen helpen mee in de eerstelijns hulpverlening. Daarmee konden de slachtoffers goed worden geholpen en was het niet nodig om hen alsnog naar de vaste wal te brengen.”
Sociaal isolement op de eilanden
Ook een gestremde vaarweg op de Waddenzee levert uitdagingen op. “Als de veerdiensten niet kunnen varen, krijg je een sociaal isolement op de eilanden,” legt Wopke Kuipers, Officier van dienst Water, uit. “Mensen willen graag op vakantie; er ontstaan opstoppingen in Harlingen en op Terschelling. Daar moet iets voor worden geregeld. Daarnaast is er ook nog recreatie- en beroepsvaart onderweg.” Soms zijn er alternatieve vaarroutes, maar die zijn er lang niet altijd. Kuipers: “Bij dit oefenscenario was er een alternatieve route door het Schuitgat, maar dat heeft een beperkte diepgang. Niet elk schip zal daar dus gebruik van kunnen maken.” Duidelijke communicatie is in dit soort situaties erg belangrijk. Kuipers: “Zowel vanaf de plaats van het incident als vanuit de centrale meldpost Waddenzee, de Brandaris, proberen we alle vaarweggebruikers goed te informeren.”
Samenwerking tussen eiland en vaste wal
Om dergelijke incidenten goed te kunnen aanpakken werken de hulpverleningsdiensten nauw met elkaar samen. “Vanaf het eiland levert het Coördinatieteam Waddeneilanden (CoWa) de eerste opvang bij een crisis,” vertelt Floor Lagerweij, leider CoWa op Terschelling. Omdat het CoWa al aanwezig is op de Friese Waddeneilanden, kunnen zij snel starten met de bestrijding van een incident op de eilanden of de Waddenzee. “Vanaf de vaste wal helpt het Commando Plaats Incident (CoPI) hen daarbij: bijvoorbeeld door extra handen te bieden, door slachtoffers op te vangen of door te helpen bij de aanpak van een milieu-incident,” vult leider CoPI Freek Wijning aan. Samen besluiten het CoWa en het CoPI welke acties nodig zijn. “Die structuur breng je niet aan, dat gebeurt,” licht OvdG Hoogstra toe. ”Iedereen kent zijn taak. Ook op het eiland kennen ze hun taak en weten ze zonder sturing eigenlijk al wat ze moeten doen. Maar we zullen het hier aan de wal wel moeten gaan coördineren.”
Oefenen om vakbekwaam te blijven
Gelukkig komt een grote ramp of incident op de Waddenzee niet vaak voor, maar de hulpverleningsdiensten moeten er wel klaar voor zijn. Daarom organiseert de afdeling Crisisbeheersing van Veiligheidsregio Fryslân jaarlijks CoWa-oefeningen op en met de vier Friese Waddeneilanden. Zo dragen het CoWa en de crisisfunctionarissen van Veiligheidsregio Fryslân bij aan veiligheid op de Waddeneilanden.